^{شرح حال یک الاغ هنگام مرگ}

^{آی آی … آی جانِ پیر! نا- مِ پیر- نا . مِ پیر که خره. آی آی … مِ جانِ مار. جانِ مار: این همه بار بَوردمه، این همه زحمت بَکشیمه، این بَوَه مِ دَس‌مِز. مِن شِر دومه ، امروز، روزِ آخرهسه که زنده هَسمه ، همین باعث وونه تا کمی آروم بَیرم! از وقته مِنِ یاده، همیشه زیر بار دَوَمه یا از همه فاش و بد و بیراه بِشنوسِمه یا پِشت سر هم چو بَخوردمه. خدا را شکر هاکُمه که این دنیای ترسناکِ دَره ترک هاکُمه.}

^{ایجه، ناتر، پشتالوی پچ سر هسه. امروز مِ صاحب حواس نَدومه کُجه دَوه، که مشد میرزا نیسون ، مِ چَک‌شونه گوله هاکُرده و منه به این روز دیم هادا. مشد میرزا بیما پایین چند تا لو منه بَزا بعد، مِ صاحب همراه منه این کناره دیم هادنه. مِ صاحب هم منه بُوته : ای ول مال! منه بِشته ، شِربوآرده. اوشون یاد بوآرده که مِ پوس و نعل اوشنه بدرد خورنه. دِشت مایوس بَوَنّه. آیا مِن که ایجه کَتمه، مِ واسه آب و غذا اُرنّه؟ فکر نَکُمه نا… وینه در نِهایت زجر و وشنایی بَمیرم چون از دَس مِن کاری ساخته نیَه.}

^{آی… چنّه مِ تَن درد هاکُنه، چنّه از مِن خون بوآرده. اَما، جون چه جونِوری دَکِته‌مِن؟ امه روزگاره سیاه و تباه هاکُرده . امه احساسات ندیده بیته و لگدمال هاکُرده، امه روح‌ره خسته و درمونده هاکرده. امه تن‌ره همیشه زخمی و زندگی‌ره بر ما تُل و زهر هاکرده.}

^{ظاهراً شبیه اَما هسه و اوشن واسه هم بَمردن دَره و از این نظر با هم فرق ناره‌مِن، اما مثل اینکه اوشون تن از چو و سنگه. اَماره شلاق زَنه و فکر هاکُنه ، اَماره درد نی‌یَنه ، حس ناره‌من. اگه خودش هم درد حس کُمّه شاید اَماره رحم هاکُمّه. چیزهایی همراه اَماره شکنجه هاکنّه که همش دَس‌سازه. از شلاق بَیر تا زنجیر و… . مِ رَفق نَمه از کُجه بشنوسه که چابهار دله با دُم سِفره‌ماهی که خیله بِلند و دردآوره امه برارون شلاق زنّه. ای لامروت شون!}

^{باز هم بشنوسمه : خارجه‌ی دله ، حیوان شونه واسه هم حقوقی تعیین بَوه در فرنگ در امریکا. اوجه‌هار کسی نتونّه اَماره زجر هادنن یا اَمه لَش همینجوری دیم هادنن و بوآرن. راستی اوشون هم مثل ایشون جونور دو پا بواَن؟ فکر نَکُمّه. نا هرگز! اگر هم بواَن حتماً اوشون دل از سنگ نیًه.}

^{دانشمندان علوم طبیعی اَماره مثل خودشون دونّه. فقط خودشونه اَمه رئیس دونّه. دکارت فیلسوف معروف شه واسه ثابت هاکرده که حیوان یه‌تا ماشین که اینور و اونور شو، هسه ، جز این هم چیزی نی‌یه!  که یه عده دیگر اوشونه خوش نیما . حرف‌ و حدیث‌ها دکارتِ واسه در بیاردنّه. مثل شوپنهاور به حمایت از ما بوته:}

^{اخلاق یعنی رحم و ترحم. نا فقط به همنوع بلکه حیوان شون واسه هم. یه کم هم در مورد هوش و احساسات اَما توضیح هاده که مِن به شخصه ازش تشکر هاکُمه. یه‌تا دی‌یَر بوته: این سرگرمی‌ای هسه وَچبیله شونه واسه که پرنده کله‌ره بکنند یا بامشی‌کوته‌ره زخم و لاش هاکنند تا اوشونه مارون از کار شه‌وچه شون شاد بَویند و بَخِنند . ریشه ظلم و ستمگری نسبت به ما در همین فکر بَخوت هسه . این اذیت و آزار نتیجه تربیت بیخودی و ظالمانه مارون هسه.}

^{ای… حیف که نَتومه گب بَزنم و همین مسبب تمام بدبختی‌های اَما هسه. فقط ارسطو خیله دِرِس بوته: آدِم حیوان گب‌زن هسه. به همین دلیل اَما، دستخوش هوی وهوس یه عده بَوَمن. چَر مردِم از این فیلسوفها پیروی نَکُنّه؟؟}

^{By: بهروز شمس‌پور}